Γράφει η Μονογενή Ζωή,
Φυσικοθεραπεύτρια, Pilates Instructor
Peakphysio team
Η οσφυαλγία (οσφυϊκός πόνος) ή low back pain (LBP) όπως αναφέρεται στη βιβλιογραφία, είναι η πρώτη αιτία αναπηρίας παγκοσμίως. Το LBP αποτελεί σύμπτωμα και όχι ασθένεια. Μπορεί να οφείλεται σε πολλές αιτίες, όπως γνωστές ή άγνωστες παθολογίες ή ασθένειες. Μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα ζωής παιδιών, ηλικιωμένων, εργαζομένων σε καθιστική δουλειά ακόμη και ελίτ αθλητών. Το LBP είναι μια πολυπαραγοντική κατάσταση, που περιλαμβάνει βιολογικούς (μυϊκός σπασμός, φλεγμονή, κ.λπ.), ψυχολογικούς (άγχος, κατάθλιψη, κ.λπ.) και κοινωνικούς παράγοντες (εργασιακό άγχος, ποιότητα ζωής κλπ.). Όλοι αλληλεπιδρούν για να δημιουργήσουν το LBP. Αυτοί οι παράγοντες μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η κάθε περίπτωση είναι διαφορετική και ότι ο κάθε ασθενής θα πρέπει να αντιμετωπίζεται εξατομικευμένα. Το LBP βελτιώνεται συνήθως μετά από 6 εβδομάδες, αλλά από τα δύο τρίτα των ατόμων με LBP αναφέρεται πόνος που συνεχίζεται μετά τους 3 ή 12 μήνες. Οι έρευνες δείχνουν ότι περίπου το ένα τρίτο των ανθρώπων μπορεί να έχει επανεμφάνιση του LBP μέσα σε ένα έτος από την ανάρρωσή του από προηγούμενο επεισόδιο.
Ανατομία της σπονδυλικής στήλης
Η σπονδυλική στήλη είναι μια ισχυρή και εύκαμπτη δομή που αποτελείται από οστά, συνδέσμους, μύες, νεύρα και αρθρώσεις. Αποτελείται από 24 σπονδύλους. Οι κατώτεροι 5 σπόνδυλοι σχηματίζουν την οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης. Κάθε σπόνδυλος συνδέεται με αρθρώσεις και μεσοσπονδυλίους δίσκους που βρίσκονται ανάμεσά τους. Ανάμεσα από δύο σπονδύλους εξέρχεται μια ρίζα νεύρου από το νωτιαίο μυελό και σχηματίζει το νεύρο. Οι νευρικές ρίζες της οσφυϊκής μοίρας τροφοδοτούν τα νεύρα της λεκάνης και των ποδιών. Το κύριο νεύρο που σχηματίζεται είναι το ισχιακό νεύρο.
Αιτίες που προκαλούν οσφυϊκό πόνο
Οξύς οσφυϊκός πόνος μπορεί να προκληθεί από φυσικούς και/ ή ψυχοκοινωνικούς παράγοντες. Ωστόσο, το ένα τρίτο των ασθενών δεν μπορεί να θυμηθεί κάποια συγκεκριμένη δραστηριότητα που προηγήθηκε του επεισοδίου. Τα άτομα με παθήσεις όπως ο διαβήτης, το άσθμα και οι πονοκέφαλοι είναι πιο πιθανό να αναφέρουν LBP. Αυτό ισχύει και για τους ανθρώπους που μπορεί να αντιμετωπίζουν προβλήματα με την ψυχική τους υγεία. Έρευνες έχουν δείξει ότι η σοβαρότητα του πόνου δεν συσχετίζεται πάντοτε με το επίπεδο της βλάβης των ιστών ή του χρόνου αποκατάστασης.
Πολλές περιπτώσεις οξέων περιστατικών οσφυϊκού πόνου εγκαθίστανται πολύ γρήγορα με τη σωστή διαχείριση. Κάποιοι ασθενείς παρουσιάσουν πόνο και σε κάποιο από τα κάτω άκρα, συνήθως προκαλούμενο από φλεγμονή στη ρίζα των νεύρων. Ο κοινώς χρησιμοποιούμενος όρος για αυτό είναι η ισχιαλγία. Γενικά, τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πόνο στο πόδι, συνήθως χειρότερο από τον πόνο στην μέση και επιδείνωση με το βήχα ή το φτέρνισμα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να συνυπάρχει αδυναμία, μούδιασμα ή αλλαγές στα αντανακλαστικά. Οι κήλες των δίσκων και η φλεγμονή είναι μια πολύ συνηθισμένη αιτία γι’ αυτό, αλλά η απεικόνιση στις εξετάσεις (μαγνητική, αξονική) σπάνια συμβαδίζει πλήρως με την κλινική εικόνα, καθώς γνωρίζουμε ότι οι δισκοκήλες είναι συχνές ακόμη και σε άτομα που δεν εμφανίζουν καθόλου πόνο.
Απεικονιστικές εξετάσεις και οσφυαλγία
Οι κατάλληλοι επαγγελματίες υγείας (ιατροί, φυσικοθεραπευτές) μπορούν να διαγνώσουν κλινικά το LBP με βάση τα συμπτώματα και τα κλινικά tests. Η πλειοψηφία των ανθρώπων θα έχει αποτελεσματική θεραπεία με βάση αυτά τα ευρήματα και δεν χρειάζεται περαιτέρω διαγνωστική απεικόνιση. Το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας και Εξέλιξης Φροντίδας (NICE) του Ηνωμένου Βασιλείου και το Αμερικανικό Κολέγιο Ιατρών υποδεικνύουν ότι η απεικόνιση ρουτίνας, όπως η ακτινογραφία και η μαγνητική τομογραφία, δεν πρέπει να εκτελούνται ως πρώτο βήμα στην πλειοψηφία των περιπτώσεων οσφυαλγίας και ισχιαλγίας.
Εάν ο κλινικός γιατρός έχει ανησυχία για κάποια σοβαρότερη παθολογία ή ο ασθενής δεν ανταποκρίνεται αποτελεσματικά στη συντηρητική θεραπεία, τότε πρέπει να προχωρήσει σε απεικονιστικές εξετάσεις. Καθώς μεγαλώνουμε, οι αλλαγές στην σπονδυλική στήλη είναι συνήθεις.
Σε μια μελέτη που έγινε σε άτομα που δεν εμφάνιζαν πόνο στην οσφύ, βρέθηκαν πολυάριθμες αλλαγές στην σπονδυλική τους στήλη στη μαγνητικής τομογραφίας, όπως εκφυλισμός του δίσκου, δισκοκήλες κ.α. Πολλές από αυτές τις αλλαγές σχετίζονται με την απώλεια νερού από τους ιστούς του σώματός μας καθώς γερνάμε, αλλά διατηρείται η δύναμη και η σταθερότητα της σπονδυλικής μας στήλης. Οι αλλαγές αυτές αυξάνονται καθώς γερνάμε, όπως οι ρυτίδες στο πρόσωπο. Η μαγνητική τομογραφία συχνά ανακαλύπτει τυχαία ευρήματα που δεν σχετίζονται με τον πόνο. Οι κλινικοί γιατροί χρησιμοποιούν τα αποτελέσματα οποιασδήποτε απεικόνισης για να επιβεβαιώσουν τη διάγνωσή τους και να τα συνδέσουν με τα κλινικά ευρήματα.
Διαχείριση του LBP
Η αντιμετώπιση του LBP ποικίλλει από ασθενή σε ασθενή ανάλογα με την περίπτωση. Τα κύρια συστατικά της αποκατάστασης περιλαμβάνουν:
· Εκπαίδευση
Είναι προφανές από τις παραπάνω πληροφορίες ότι το LBP μπορεί να είναι ένα περίπλοκο πρόβλημα με πολλά στοιχεία που συμβάλλουν στο γιατί κάποιος αναπτύσσει πόνο ή έχει επίμονο πόνο. Είναι σημαντικό οι άνθρωποι να εμπιστεύονται επαγγελματίες υγείας που κατανοούν και συζητούν τους παράγοντες που εμπλέκονται στην εκάστοτε περίπτωση και δεν βασίζονται μόνο στα αποτελέσματα μιας απεικονιστικής εξέτασης. Η εκπαίδευση πρέπει να περιλαμβάνει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο διαχείρισης, ώστε ο κάθε ασθενής να γνωρίζει το πώς θα επιτύχουν τους στόχους τους και τι πρέπει να κάνουν οι ίδιοι για να βοηθήσουν σε αυτό. Οι επαγγελματίες υγείας πρέπει να συμβουλεύουν, να καθοδηγούν καθώς και να απαντούν σε οποιεσδήποτε ερωτήσεις των ασθενών κατά τη διάρκεια των συνεδριών.
· Θερμοθεραπεία
Η θερμότητα (ζεστό μπάνιο, θερμοφόρα) στην οσφυϊκή περιοχή μπορεί να προσφέρει βραχυπρόθεσμη ανακούφιση από τον πόνο και να χαλαρώσει τους μύες που έχουν σπασμό.
· Φαρμακευτική αγωγή
Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (NSAID) μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφιση του πόνου, αλλά δεν είναι κατάλληλα για όλους, γι’ αυτό θα πρέπει να γίνεται χρήση μόνο μετά από ιατρική συνταγογράφιση. Διαφορετικά φάρμακα για πόνο που επιμένει συνταγογραφούνται μόνο από γιατρό.
Αποτελεί μέρος της αποκατάστασης και έχει ως κύριο στόχο τη μείωση του πόνου και του μυϊκού σπασμού στην περιοχή της οσφυϊκής μοίρας.
· Τεχνικές κινητοποίησης
Η θεραπεία σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να περιλαμβάνει κινητοποιήσεις, χειρισμούς και θεραπευτική μάλαξη. Αυτή η θεραπεία σε συνδυασμό με τη θεραπευτική άσκηση έχει φανεί ότι παρέχει την καλύτερη αντιμετώπιση του LBP.
· Θεραπευτική άσκηση και Pilates
Ο θεραπευτής στις περισσότερες περιπτώσεις συνταγογραφεί συγκεκριμένες ασκήσεις ανάλογα με την περίπτωση, τους περιορισμούς και τους στόχους. Οι ασκήσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να επιστρέψει ο ασθενής σταδιακά στις καθημερινές του κινήσεις, να βελτιώσουν την ευκαμψία και να ενισχύσουν τους μύες. Συμβουλεύει επίσης για το πότε θα επιστρέψει στην κανονική ρουτίνα άσκησης. Σε συνδυασμό με έναν εκπαιδευτή του Pilates, μπορεί να σχεδιαστεί ένα πρόγραμμα πρόληψης και να προωθηθεί ένας υγιεινός τρόπος ζωής.
· Ψυχολογική Υποστήριξη
Λόγω της πολυπαραγοντικής φύσης του LBP, ορισμένοι ασθενείς μπορεί να αναζητήσουν βοήθεια σε κάποιον ψυχοθεραπευτή/ ψυχολόγο. Η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία (CBT) έχει αποδειχθεί ότι είναι μία αποτελεσματική μέθοδος παράλληλα με τις παραπάνω θεραπείες.
· Χειρουργική επέμβαση
Στην πλειονότητα των ασθενών με LBP δεν ενδείκνυται χειρουργική επέμβαση. Έρευνες έχουν δείξει ότι υπάρχει ελάχιστη διαφορά μεταξύ των μακροπρόθεσμων αποτελεσμάτων της συντηρητικής αντιμετώπισης και της χειρουργικής επέμβασης σε ασθενείς με οσφυαλγία. Η χειρουργική επέμβαση μπορεί να ενδείκνυται σε ασθενείς με ριζοπάθεια, εάν τα συμπτώματά τους επιδεινωθούν ή δεν έχουν ανταποκριθεί στις παραπάνω θεραπείες.
Το LBP είναι μια πολύπλοκη κατάσταση που απαιτεί εξατομικευμένη αντιμετώπιση. Πρέπει να αναλαμβάνεται από ειδικούς που θα επιτύχουν γρήγορη ανάκαμψη, πρόληψη και βελτίωση της ποιότητας της ζωής, με υιοθέτηση υγιεινών συνηθειών και άσκησης.
Στο Peak Physio αναλαμβάνουμε τη διαχείριση περιστατικών LBP, στην οξεία και χρόνια φάση, βασίζοντας τη θεραπεία μας στην σύγχρονη επιστημονική έρευνα. Η διαχείριση περιλαμβάνει την γνωστική συμπεριφορική θεραπεία (CBT), η οποία μέσω της ενημέρωσης και της εκπαίδευσης του ασθενή στοχεύει στην κατανόηση της πάθησης, τη βελτίωση της ψυχολογίας και τη μείωση του φόβου.