Η άσκηση, είτε σε επαγγελματικό, είτε σε ερασιτεχνικό επίπεδο, αποτελεί σημαντικό κομμάτι της καθημερινότητας και της ζωής μας. Η δυνατότητα να συμμετέχουμε στις δραστηριότητες που αγαπάμε μπορεί να αποτελεί την μόνη διέξοδο από την καθημερινή ρουτίνα δρώντας ως φυσικό αγχολυτικό.
Αθλητική κάκωση ονομάζεται οποιοσδήποτε τραυματισμός συμβαίνει κατά τη διάρκεια της αθλητικής δραστηριότητας ή της άσκησης. Μπορεί να είναι αποτέλεσμα τραύματος, κακής τεχνικής, μη σωστής χρήση του εξοπλισμού, ή λόγω υπέρχρησης.
Για την αντιμετώπιση της κάκωσης, αρχικά πρέπει να αναγνωριστεί το αίτιο που την προκάλεσε και να μην περιοριστούμε μόνο στην εξάλειψη των συμπτωμάτων. Ο ρόλος του φυσικοθεραπευτή δεν περιορίζεται μόνο στην αποκατάσταση του τραυματισμού, αλλά και στη σωστή πρόληψη για την αποφυγή πιθανού επανα-τραυματισμού.
Η αποκατάσταση σε τραυματισμούς, όπως πχ. τα διαστρέμματα και τις μυϊκές θλάσεις ξεκινά άμεσα. Σε πολλές περιπτώσεις η συνέχιση της άσκησης/αθλητικής δραστηριότητας μπορεί να επιδεινώσει τον τραυματισμό, έτσι η προσωρινή διακοπή κρίνεται απαραίτητη.
Πριν από κάθε παρέμβαση πρέπει να γίνει εκτίμηση του τραύματος μέσω σωστής αξιολόγησης. Στο χώρο του τραυματισμού πρέπει να εφαρμοστεί το λεγόμενο Κ.Α.Π.Α ( κρύο, ανάρρωπη θέση, περίδεση, ανάπαυση), καθώς και συμπίεση του τραύματος, για περιορισμό του οιδήματος (πρήξιμο) στην περιοχή.
Περιορίζοντας το οίδημα, κρατάμε και τον πόνο μειωμένο. Η δράση του πόνου είναι να «δώσει εντολή» στο μυικό σύστημα να αδρανίσει, με σκοπό την προστασία της τραυματισμένης περιοχής. Έτσι μειώνοντας τον πόνο επιτυγχάνουμε την ελαχιστοποίηση της μυικής ατροφίας και την καλύτερη δυνατή κινητικότητα στην πάσχουσα περιοχή.
Η εφαρμογή κρύου (πάγος) στην περιοχή έχει αναλγητικό αποτέλεσμα και η ανάρρωπη θέση (τοποθέτηση του τραυματισμένου μέλος σε σημείο ψηλότερο από το ύψος της καρδιάς, συνήθως ξαπλώνοντας ανάσκελα) βοηθά στην απορρόφηση του οιδήματος από τον οργανισμό. Η Κ.Α.Π.Α πρέπει να χρησιμοποιείται συστηματικά τις πρώτες μέρες του τραυματισμού για τη μείωση του οιδήματος και του πόνου.
Τα μέσα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν μετέπειτα για τη μείωση του πόνου είναι ο βελονισμός (δυτικός ιατρικός βελονισμός, με εφαρμογή στο σημείο του τραυματισμού) και τα TENS (τύπος αναλγητικού ρεύματος).
Σ' αυτό το σημείο θα πρέπει να τονιστεί ότι η χρήση του υπερήχου, της διαθερμίας και του laser που χρησιμοποιούνται παραδοσιακά και εκτεταμένα για την αντιμετώπιση τέτοιου είδους τραυματισμών, δυστυχώς, δεν έχουν καμία επιστημονική τεκμηρίωση για την αποτελεσματικότητα της δράσης τους, ούτε στο στάδιο της ίασης, ούτε στην μείωση του πόνου.
Σε ανεπτυγμένες ερευνητικά χώρες, οι τεχνικές αυτές έχουν εγκαταλειφθεί, καθώς τα αποτελέσματά τους δεν δικαιολογούν το κόστος τους για τα εθνικά συστήματα υγείας.
Στο επόμενο στάδιο στόχος είναι η ανάκτηση της πλήρους κίνησης χωρίς πόνο και η αποφυγή πιθανής υποτροπής. Σημαντική είναι η συμβολή των ειδικών ερωτηματολογίων, όπου καταγράφουμε την πορεία της αποκατάστασης.
Οι ασκήσεις ενδυνάμωσης αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της αποκατάστασης και θα πρέπει να εντάσσονται όσο το δυνατόν πιο γρήγορα, εφόσον το επιτρέπει ο πόνος και ο ιστός που έχει τραυματιστεί. Κάθε ιστός (οστό, σύνδεσμος, τένοντας) έχει διαφορετική απόκριση στην φόρτιση, οπότε με βάση το είδος της κάκωσης και το βαθμό της καταρτίζεται το ασκησιολόγιο που θα ακολουθηθεί. Σε κακώσεις των άκρων π.χ σε μία κάκωση Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου (ΠΧΣ) ο ρόλος της ιδιοδεκτικότητας/ ισορροπίας αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της αποκατάστασης. Αρκετές μελέτες έχουν αποδείξει την αποτελεσματικότητα της συγκεκριμένης παρέμβασης τόσο στην αποκατάσταση όσο και στην πρόληψη των κακώσεων.
Στο τελικό στάδιο αποκατάστασης, ο αθλητής πρέπει να φθάσει στο επίπεδο που ήταν πριν τον τραυματισμό. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να εκτελέσει συγκεκριμένα τεστ τα οποία είναι σχεδιασμένα επάνω στο άθλημα ή τη δραστηριότητά του, τα οποία θα μας δείξουν εάν υπάρχει διαφοροποίηση (π.χ για τον ΠΧΣ μεταξύ του τραυματισμένου μέλους και του υγιούς). Επιπλέον, μέσω τον συγκεκριμένων τεστ μπορούμε να συγκρίνουμε την απόδοση που έχει σε ένα τεστ σε σχέση με την απόδοση που είχε πριν τον τραυματισμό. Το στάδιο αυτό είναι το πιο βασικό, καθώς αποφασίζεται εάν ο αθλητής μπορεί να επιστρέψει με όσο τον δυνατόν λιγότερο πιθανότητες επανατραυματισμού στο άθλημα/δραστηριότητα και είναι αυτό στο οποίο, δυστυχώς, δεν δίνεται η κατάλληλη προσοχή.
Στο PeakPhysio κάθε αθλούμενος περνάει από όλα τα παραπάνω στάδια μέχρι να μπορεί να συμμετέχει πάλι στην δραστηριότητά του με ασφάλεια.
Η κίνηση είναι ζωή!
Σιούρας Αθανάσιος
Αθλητικός φυσικοθεραπευτής
MSc Sports and Exercise Medicine, Queen Mary University of London
Καθηγητής Bsc Physiotherapy, Mediterranean College