Οι μυϊκές κακώσεις χωρίζονται στις θλάσεις (muscle strain), που είναι έμμεσες κακώσεις του μυός και στους μώλωπες (muscle contusion), που οφείλονται σε άμεσο τραυματισμό.
Ως θλάση ορίζουμε την μερική ή ολική ρήξη των μυϊκών ινών ενός μυός. Ωστόσο, σε έρευνα (1) έχει φανεί, ότι στο 70% των μυϊκών θλάσεων των οπίσθιων μηριαίων, που συμβαίνουν στο επαγγελματικό ποδόσφαιρο, δεν παρατηρείται κανένα ίχνος μυϊκής ρήξης.
Στο παρόν άρθρο θα αναφερθούμε στις μυϊκές θλάσεις των οπίσθιων μηριαίων, οι οποίοι αποτελούνται: από το δικέφαλο μηριαίο, τον ημιϋμενώδη και τον ημιτενοντώδη μυ και αναφέρονται ως ισχιοκνημιαίοι. Κύρια λειτουργία τους είναι η κάμψη στο γόνατο και δευτερεύουσα η έκταση του ισχίου.
Οι μυϊκές θλάσεις είναι αρκετά συχνές σε αθλήματα που περιλαμβάνουν sprint, όπως το ποδόσφαιρο, το ράγκμπι και ο στίβος (2-4). Στο ποδόσφαιρο τα ποσοστά των μυϊκών θλάσεων φθάνουν μέχρι και το 1/3 των συνολικών τραυματισμών (2) με τις θλάσεις ισχιοκνημιαίων να αποτελούν το 37% αυτών των τραυματισμών, των προσαγωγών το 23 %, του τετρακεφάλου το 19% και του γαστροκνημίου το 14%. Οι περισσότερες θλάσεις αφορούν τον δικέφαλο μηριαίο (σε ποσοστό 83%) (5) ενώ στο 57% των περιπτώσεων, οι θλάσεις συμβαίνουν κατά τη διάρκεια του sprint και πιο συγκεκριμένα στην τελική φάση αιώρησης του άκρου (6).
Ο επανατραυματισμός συμβαίνει σε μεγάλο ποσοστό σε σύγκριση με τον αρχικό τραυματισμό, με το ρίσκο να αυξάνεται τις πρώτες 2 εβδομάδες μετά την επιστροφή στο άθλημα (7, 8).
Σε αυτή την περίπτωση, απαιτείται μεγαλύτερο, κατά 30%, χρονικό διάστημα για την αποκατάσταση και επιστροφή στο άθλημα, σε σύγκριση με το χρονικό διάστημα που απαιτείται για τον αρχικό τραυματισμό (2, 9).
Σημαντικό ρόλο στις περιπτώσεις επανατραυματισμού παίζει η ανεπαρκής αποκατάσταση και η πρόωρη επιστροφή στο άθλημα. Επομένως, μεγάλη έμφαση θα πρέπει να δοθεί σε ένα εξειδικευμένο προγράμμα αποκατάστασης και στην εφαρμογή κριτηρίων επιστροφής στο άθλημα.
Επιδημιολογικά στοιχεία
Σε μία επαγγελματική ομάδα που αποτελείται από 25 άτομα μέσα στη σεζόν υπολογίζεται ότι θα γίνουν 15 μυϊκοί τραυματισμοί, από τους οποίους οι 4-6 θα αφορούν τους ισχιοκνημιαίους (2). Ο μέσος όρος απουσίας από το άθλημα υπολογίζεται από 1 έως 4 εβδομάδες ανάλογα την σοβαρότητα και το σημείο της κάκωσης στον μυ (2, 10).
Μηχανισμός κάκωσης
Υπάρχουν 2 είδη θλάσεων
- Η θλάση που συμβαίνει κατά την διάρκεια μέγιστης διάτασης του μυός, όπως για παράδειγμα σε ψηλά χτυπήματα στο καράτε ή στο σπαγκάτο (6). Αυτοί οι τραυματισμοί συνήθως συμβαίνουν στον εγγύ τένοντα του ημιμεμβρανώδη (11).
- Η θλάση που συμβαίνει κατά την διάρκεια του sprint, όπου υπάρχει μέγιστη σύσπαση του μυός. Συμβαίνει πιο συχνά στην τελική φάση αιώρησης (12), όπου οι ισχιοκνημιαίοι συσπώνται για να απορροφήσουν την κινητική ενέργεια και να επιβραδύνουν την κνήμη.
Ο τραυματισμός του Αμερικάνου ποδοσφαιριστή Jozy Altidore αποτελεί χαρακτηριστικό τραυματισμό θλάσης
από ''τρέξιμο υψηλής ταχύτητας ''
Παράγοντες κινδύνου
Μη τροποποιήσιμοι
Ηλικία: Αθλητές άνω των 30 ετών έχουν αυξημένη πιθανότητα τραυματισμού σε σχέση με νεότερους αθλητές του ίδιου αθλήματος (2)
Προηγούμενη θλάση: Η ύπαρξη προηγούμενου τραυματισμου είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας που μπορεί να οδηγήσει σε νέα θλαση, με τους αθλητές που έχουν τραυματιστεί να έχουν διπλάσιες πιθανότητες να υποστούν θλάση στους ισχιοκνημιαίους (13).
Τροποποιήσιμοι
Έκκεντρη δύναμη: Το έλλειμμα στη δύναμη, κυρίως της έκκεντρης, (ο μυς επιμηκύνεται ελεγχόμενα υποχωρώντας στη δύναμη της βαρύτητας ή της εξωτερικής αντίστασης) των ισχιοκνημιαίων θεωρείται πρωταρχικός παράγοντας κινδύνουσε αθλητές που είχαν υποστεί θλάση στο παρελθόν (14-16). Επίσης η μειωμένη έκκεντρη δύναμη αυξάνει τον κίνδυνο μελλοντικής θλάσης σε αθλητές που δεν έχουν υποστεί θλάση στο παρελθόν (17, 18). Εικάζεται ότι μετά τον τραυματισμό (όπως συμβαίνει σχεδόν σε όλες τις μυοσκελετικές κακώσεις), υπάρχει νευρομυϊκή αναστολή λόγω του πόνου, στόχος της οποίας είναι η προστασία της τραυματισμένης περιοχής. Ωστόσο, η αναστολή αυτή δεν επιτρέπει την μυϊκή υπερτροφία με αποτέλεσμα να υπάρχουν ελλείμματα στην δύναμη (19). Αυτό αποδεικνύεται και από πρόσφατη έρευνα (20), όπου οι αθλητές που είχαν υποστεί θλάση στο παρελθόν παρουσιάσαν μικρή βελτίωση της έκκεντρης δύναμης των ισχιοκνημιαίων κατά την διάρκεια της προετοιμασίας στο άθλημα που συμμετείχαν,σε σύγκριση με άτομα που δεν είχαν υποστεί θλάση.
Η μέγιστη γωνιακή ροπή (AngPT) τωνισχιοκνημιαίων παράγεται σε υγιή άτομα στις 30ο κάμψης του γόνατος(21). Σε αθλητές με προηγούμενη θλάση στους ισχιοκνημιαίους, η μέγιστη γωνιακή ροπή (AngPT) παράγεται σε μεγαλύτερη γωνία κάμψης στο γόνατο (22). Σε έρευνα (23) έχει φανεί ότι η γωνία κατά την οποία παράγεται η μέγιστη γωνιακή ροπή, σε αθλητές που έχουν υποστεί θλάση στο παρελθόν, ήταν 42-45ο κάμψης (δλδ 12 -14ο περισσότερο από τα υγιή άτομα. Αυτή η μετατόπιση της γωνίας κατά την οποία παράγεται η μέγιστη γωνιακή ροπή αυξάνει το ρίσκο τραυματισμού. Κατά το sprint, ο μυς επιμηκύνεται πέρα από σημείο όπου παράγεται η μέγιστη γωνιακή ροπή (η οποία έχει μειωθεί λόγω της θλάσης) καθιστώντας τον έτσι πιο ευάλωτο σε επανατραυματισμό (22, 24, 25)
Σε πρόσφατες έρευνες (26, 27), φαίνεται η ανάγκη της αποκατάσταση στη δύναμη του μυός, μέσω της έκκεντρης άσκησης σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη γωνία έκτασης στο γόνατο, καθώς αυτό θα επαναφέρει τη μέγιστη γωνιακή ροπή στο φυσιολογικό εύρος.
Οι περισσότεροι τραυματισμοί στο ποδόσφαιρο συμβαίνουν συνήθως στο τέλος του κάθε ημιχρόνου (2, 28) , καθώς σε εκείνη την περίοδο παρατηρείται μείωση της έκκεντρης δύναμης (29), μειώνοντας την ικανότητα του μυός να παράγει τη μέγιστη ροπή που χρειάζεται σε δραστηριότητες όπως το σουτ ή το γρήγορο τρέξιμο.
Γίνεται, λοιπόν, εμφανής ο ρόλος της έκκεντρης άσκησης, τόσο στην αποκατάσταση όσο και στην πρόληψη των θλάσεων. Ωστόσο, δεν είναι η μόνη έρευνα που τονίζει τον σημαντικό ρόλο της συγκεκριμένης άσκησης, καθώς υπάρχουν αρκετές έρευνες που αναδεικνύουν τον ρόλο της στις θλάσεις εδώ και περίπου μια 15ετία (20, 30-34).
Ωστόσο, παρόλη την πρόσβαση στην γνώση, πρόσφατη έρευνα της FIFA (35) έδειξε ότι η υιοθέτηση και εφαρμογή προγραμμάτων πρόληψης θλάσεων των ισχιοκνημιαίων από ομάδες που συμμετέχουν στο υψηλότερο επίπεδο, όπως π.χ στο UEFA Champions League, αλλά ακόμα και σε χαμηλότερο επίπεδο είναι πολύ χαμηλή.
Ουλώδης ιστός: Σε αθλητές που έχουν υποστεί θλάση στο παρελθόν, παρατηρείται ότι η δημιουργία ουλώδη ιστού (19) υπάρχει περίπτωση να αντικαταστήσει τα μυοινίδια , μειώνοντας την ελαστικότητα του μυός με αποτέλεσμα την μετατόπιση της μέγιστη ροπή του μυός σε μεγαλύτερη γωνία κάμψης στο γόνατο (22). Επίσης οι μύες οι οποίοι έχουν ουλώδη ιστό εμφανίζονται να δέχονται μεγαλύτερες εφελκυστικές δυνάμεις (36), γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε επανατραυματισμό λόγω μικρότερης αντοχής στην ικανότητα απορόφησης των δυνάμεων (tension capacity)(37).
Υπάρχουν αρκετοί ακόμα παράγοντες κινδύνου όπως, η μειωμένη ελαστικότητα του τετρακεφάλου και των καμπτήρων του ισχίου (38), η μειωμένη ελαστικότητα των ισχιοκνημιαίων (39), η μυική ανισορροπία μεταξύ της έκκεντρης δύναμης των ισχιοκνημιαίων και της ομόκεντρης δύναμης του τετρακεφάλου(14, 30), το ελλείμμα στον συγχρονισμού και τη δύναμη των μυών της λεκάνης και του κορμού (40) (core stability) και η κούραση. Ωστόσο παρόλο που αυτοί οι παράγοντες μπορούν, είτε ξεχωριστά είτε σε συνδυασμό με τους παραπάνω, να αυξάνουν την πιθανότητα τραυματισμού, ο ρόλος τους δεν είναι ακόμα ξεκάθαρος.
Σιούρας Αθανάσιος
Αθλητικός φυσικοθεραπευτής
MSc Sports and Exercise Medicine, Queen Mary University of London
Καθηγητής Bsc Physiotherapy, Mediterranean College
1. Ekstrand J, Healy JC, Walden M, Lee JC, English B, Hagglund M. Hamstring muscle injuries in professional football: the correlation of MRI findings with return to play. Br J Sports Med. 2012;46(2):112-7.
2. Ekstrand J, Hagglund M, Walden M. Epidemiology of muscle injuries in professional football (soccer). Am J Sports Med. 2011;39(6):1226-32.
3. Orchard JW, Seward H, Orchard JJ. Results of 2 Decades of Injury Surveillance and Public Release of Data in the Australian Football League. 2013.
4. Alonso JM, Tscholl PM, Engebretsen L, Mountjoy M, Dvorak J, Junge A. Occurrence of injuries and illnesses during the 2009 IAAF World Athletics Championships. Br J Sports Med. 2010;44(15):1100-5.
5. Hallen A, Ekstrand J. Return to play following muscle injuries in professional footballers. J Sports Sci. 2014;32(13):1229-36.
6. Askling CM, Tengvar M, Saartok T, Thorstensson A. Acute first-time hamstring strains during slow-speed stretching: clinical, magnetic resonance imaging, and recovery characteristics. Am J Sports Med. 2007;35(10):1716-24.
7. Orchard J, Best TM. The management of muscle strain injuries: an early return versus the risk of recurrence. Clin J Sport Med. 2002;12(1):3-5.
8. Sherry MA, Johnston TS, Heiderscheit BC. Rehabilitation of acute hamstring strain injuries. Clin Sports Med. 2015;34(2):263-84.
9. Brooks JH, Fuller CW, Kemp SP, Reddin DB. Incidence, risk, and prevention of hamstring muscle injuries in professional rugby union. Am J Sports Med. 2006;34(8):1297-306.
10. Brooks JH, Fuller CW, Kemp SP, Reddin DB, Pernow B. Incidence, risk, and prevention of hamstring muscle injuries in professional rugby union
[The first three Nordic Nobel laureates in physiology or medicine]. Am J Sports Med. 34. United States
Sweden2006. p. 1297-306.
11. Askling C, Saartok T, Thorstensson A. Type of acute hamstring strain affects flexibility, strength, and time to return to pre-injury level. Br J Sports Med. 2006;40(1):40-4.
12. Chumanov ES, Schache AG, Heiderscheit BC, Thelen DG. Hamstrings are most susceptible to injury during the late swing phase of sprinting. Br J Sports Med. 2012;46(2):90.
13. Engebretsen AH, Myklebust G, Holme I, Engebretsen L, Bahr R. Intrinsic risk factors for hamstring injuries among male soccer players: a prospective cohort study. Am J Sports Med. 2010;38(6):1147-53.
14. Croisier J-L, Ganteaume S, Binet J, Genty M, Ferret J-M. Strength Imbalances and Prevention of Hamstring Injury in Professional Soccer Players. American Journal of Sports Medicine. 2008;36(8):1469-75.
15. Opar DA, Williams MD, Shield AJ. Hamstring strain injuries: factors that lead to injury and re-injury. Sports Med. 2012;42(3):209-26.
16. Opar DA, Williams MD, Timmins RG, Dear NM, Shield AJ. Knee flexor strength and bicep femoris electromyographical activity is lower in previously strained hamstrings. J Electromyogr Kinesiol. 2013;23(3):696-703.
17. Opar DA, Williams MD, Timmins RG, Hickey J, Duhig SJ, Shield AJ. Eccentric hamstring strength and hamstring injury risk in Australian footballers. Med Sci Sports Exerc. 2015;47(4):857-65.
18. Timmins RG, Bourne MN, Shield AJ, Williams MD, Lorenzen C, Opar DA. Short biceps femoris fascicles and eccentric knee flexor weakness increase the risk of hamstring injury in elite football (soccer): a prospective cohort study. Br J Sports Med. 2016;50(24):1524-35.
19. Fyfe JJ, Opar DA, Williams MD, Shield AJ. The role of neuromuscular inhibition in hamstring strain injury recurrence. J Electromyogr Kinesiol. 2013;23(3):523-30.
20. Opar DA, Williams MD, Timmins RG, Hickey J, Duhig SJ, Shield AJ. The effect of previous hamstring strain injuries on the change in eccentric hamstring strength during preseason training in elite Australian footballers. Am J Sports Med. 2015;43(2):377-84.
21. Aagaard P, Simonsen EB, Magnusson SP, Larsson B, Dyhre-Poulsen P. A new concept for isokinetic hamstring: quadriceps muscle strength ratio. Am J Sports Med. 1998;26(2):231-7.
22. Brockett CL, Morgan DL, Proske U. Predicting hamstring strain injury in elite athletes. Med Sci Sports Exerc. 2004;36(3):379-87.
23. Mackey C, O'Sullivan K, O'Connor A, Clifford A. Altered hamstring strength profile in Gaelic footballers with a previous hamstring injury. Isokinetics and Exercise Science. 2011;19(1):47-54.
24. Brockett CL, Morgan DL, Proske U. Human hamstring muscles adapt to eccentric exercise by changing optimum length. Med Sci Sports Exerc. 2001;33(5):783-90.
25. Brughelli M, Cronin J. Altering the length-tension relationship with eccentric exercise : implications for performance and injury. Sports Med. 2007;37(9):807-26.
26. Askling CM, Tengvar M, Thorstensson A. Acute hamstring injuries in Swedish elite football: a prospective randomised controlled clinical trial comparing two rehabilitation protocols. Br J Sports Med. 2013;47(15):953-9.
27. Tyler TF, Schmitt BM, Nicholas SJ, McHugh MP. Rehabilitation After Hamstring-Strain Injury Emphasizing Eccentric Strengthening at Long Muscle Lengths: Results of Long-Term Follow-Up. J Sport Rehabil. 2017;26(2):131-40.
28. Hawkins RD, Fuller CW. A prospective epidemiological study of injuries in four English professional football clubs. Br J Sports Med. 1999;33(3):196-203.
29. Greig M, Siegler JC. Soccer-specific fatigue and eccentric hamstrings muscle strength. J Athl Train. 2009;44(2):180-4.
30. Arnason A, Andersen TE, Holme I, Engebretsen L, Bahr R. Prevention of hamstring strains in elite soccer: an intervention study. Scand J Med Sci Sports. 2008;18(1):40-8.
31. Brughelli M, Mendiguchia J, Nosaka K, Idoate F, Arcos AL, Cronin J. Effects of eccentric exercise on optimum length of the knee flexors and extensors during the preseason in professional soccer players. Phys Ther Sport. 2010;11(2):50-5.
32. Gabbe BJ, Branson R, Bennell KL. A pilot randomised controlled trial of eccentric exercise to prevent hamstring injuries in community-level Australian Football. J Sci Med Sport. 2006;9(1-2):103-9.
33. Askling C, Karlsson J, Thorstensson A. Hamstring injury occurrence in elite soccer players after preseason strength training with eccentric overload. Scand J Med Sci Sports. 2003;13(4):244-50.
34. Petersen J, Thorborg K, Nielsen MB, Budtz-Jorgensen E, Holmich P. Preventive effect of eccentric training on acute hamstring injuries in men's soccer: a cluster-randomized controlled trial. Am J Sports Med. 2011;39(11):2296-303.
35. Bahr R, Thorborg K, Ekstrand J. Evidence-based hamstring injury prevention is not adopted by the majority of Champions League or Norwegian Premier League football teams: the Nordic Hamstring survey. 2015.
36. Silder A, Thelen DG, Heiderscheit BC. Effects of prior hamstring strain injury on strength, flexibility, and running mechanics. Clin Biomech (Bristol, Avon). 2010;25(7):681-6.
37. Hardy MA. The biology of scar formation. Phys Ther. 1989;69(12):1014-24.
38. Gabbe BJ, Bennell KL, Finch CF, Wajswelner H, Orchard JW. Predictors of hamstring injury at the elite level of Australian football. Scand J Med Sci Sports. 2006;16(1):7-13.
39. Gabbe BJ, Finch CF, Bennell KL, Wajswelner H. Risk factors for hamstring injuries in community level Australian football. Br J Sports Med. 2005;39(2):106-10.
40. Sherry MA, Best TM. A comparison of 2 rehabilitation programs in the treatment of acute hamstring strains. J Orthop Sports Phys Ther. 2004;34(3):116-25.